Waarom de hypotheekrenteaftrek afgeschaft moet worden

Al jaren wordt er gepraat over het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek. Wat ooit begon als onderdeel van een maatregel om belasting te heffen op basis van het inkomen, is nu een last waar moeilijk vanaf te komen is. Het kost de overheid miljarden en de onzekerheid over de toekomstige ontwikkelingen zorgt voor onrust op de woningmarkt. Is het niet beter de hypotheekrenteaftrek gewoon helemaal af te schaffen?

Invoering van de hypotheekrenteaftrek en eigenwoningforfait

Historie

De hypotheekrenteaftrek is ingevoerd in 1893, toen voor het eerst inkomstenbelasting werd ingevoerd in Nederland. Mensen moesten belasting gaan betalen over hun inkomen in plaats van alleen over goederen. Het idee erachter was dat mensen met een lager inkomen relatief veel belasting betaalden omdat zij het grootste deel van hun inkomen uitgaven aan de belaste goederen. Dit waren namelijk vooral de eerste levensbehoeften.

Om de belastingen beter te verdelen, werd de inkomstenbelasting ingevoerd. De eigen woning werd gezien als een vorm van inkomen. De woningeigenaar zou de woning kunnen verhuren en daarvoor huur ontvangen. Woont hij zelf in de woning, dan betaalt hij als het ware huur aan zichzelf en is hij dat geld dus niet kwijt. Daarom werd het zogenaamde huurwaardeforfait opgeteld bij zijn inkomen en mochten de kosten van de woning afgetrokken worden van de inkomsten.

Huidige situatie

Nog steeds is het zo dat woningeigenaren het huurwaardeforfait bij hun inkomen op moeten tellen waarna ze de betaalde hypotheekrente, onder voorwaarden, kunnen aftrekken. Het huurwaardeforfait heet tegenwoordig eigenwoningforfait. Alleen als er geen of weinig hypotheek op de woning is, kan er geen rente afgetrokken worden en hoeft er ook geen eigenwoningforfait opgeteld te worden. Dat is de Wet Hillen.

Momenteel wordt de hypotheekrenteaftrek niet meer gezien als een middel om de belastingheffing eerlijker te maken, maar als middel om het eigenwoningbezit te stimuleren. Voor beide argumenten voor hypotheekrenteaftrek is wat te zeggen. Er is echter aantal redenen waarom deze regeling niet werkt zoals zou moeten.

Wie heeft er voordeel van de hypotheekrenteaftrek

Hoge inkomens

Doordat Nederland een progressief belastingstelsel heeft, waarbij het tarief stijgt naarmate het inkomen hoger is, betalen de hoogste inkomens het hoogste belastingtarief. Dit houdt automatisch in dat zij het grootste voordeel hebben van het aftrekken van de rente van hun inkomen.

In 2014 is ingevoerd dat het maximale belastingtarief waartegen de hypotheekrente kan worden afgetrokken, jaarlijks met 0,5% wordt verlaagd. Konden de hoogste inkomens dus tot 2014 nog tegen 52% aftrekken, in 2014 is dat verlaagd naar 51,5% en in 2015 naar 51%. Deze daling zal voortgezet worden tot een percentage van 38% is bereikt. De hoogste inkomens hebben nog extra voordeel zolang het percentage hoger is dan het belastingpercentage in de op één na hoogste belastingschijf, wat in 2015 42% is. Dat kan dus nog een jaar of twintig duren.

Een tweede reden waarom hogere inkomens extra voordeel hebben van de hypotheekrenteaftrek, is dat zij met hun hogere inkomen meer kunnen lenen. Bij een hogere hypotheek is de totaal te betalen rente hoger en kan er dus meer afgetrokken worden.

Banken

De tweede groep die baat heeft bij de hypotheekrenteaftrek, bestaat uit de hypotheekverstrekkers. Doordat mensen een deel van hun rente via de inkomstenbelasting terugkrijgen, kunnen ze meer betalen. Banken kunnen daardoor een hogere hypotheekrente vragen. Aan de andere kant kunnen mensen meer lenen doordat ze lagere lasten hebben. Hier verdienen de banken ook weer aan. Bij een hogere hypotheek hoort bijvoorbeeld een hogere (vaak verplichte) overlijdensrisicoverzekering.

Verkopers die gaan huren

Doordat door de hypotheekrenteaftrek de woonlasten kunstmatig laag gehouden worden, stijgen de prijzen van woningen sneller. Iemand die zijn huis verkoopt om vervolgens te gaan huren, heeft hier voordeel van. Zijn huis is immers meer waard geworden. De starter op de woningmarkt moet echter meteen een duur huis kopen. Door de aftrek kan hij wel meer lenen zodat hij het kan betalen, maar hij zit dan wel met een hoge schuld die hij ook moet kunnen afbetalen als het financieel even tegen zit.

De hypotheekrenteaftrek afschaffen

Overgangsperiode

Als de hypotheekrenteaftrek afgeschaft wordt, zullen vooral in de beginperiode minder mensen een huis willen kopen. Daardoor zullen de huizenprijzen dalen. Ook zullen de banken merken dat ze minder hypotheken verkopen, waardoor ze de rente omlaag zullen moeten doen. Door de lagere huizenprijzen en de lagere rente, zullen de rentelasten uiteindelijk weer uitkomen in de buurt van wat ze nu zijn. Daardoor gaan weer meer mensen huizen kopen en wordt het evenwicht hersteld.

Groot voordeel van deze situatie is, dat mensen voor hun woonlasten niet meer afhankelijk zijn van de grillen van de overheid. De laatste jaren is er veel onzekerheid over wat er met de hypotheekrenteaftrek gaat gebeuren. Hierdoor durven veel mensen geen woning te kopen. Als de hypotheekrenteaftrek is afgeschaft, is deze onduidelijkheid verleden tijd.

Om zo snel mogelijk duidelijkheid te geven, zal het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek dan ook bij voorkeur volgens een vastgelegd plan moeten gebeuren. Nadat vastgesteld is hoe de afbouw zal verlopen, moet hier niet meer aan gesleuteld worden. Iedereen weet dan waar hij aan toe is.

Ook moet de afschaffing geleidelijk gebeuren, zodat de huizenprijzen niet te snel zullen dalen. Een te snelle daling levert problemen op voor mensen met een hoge hypotheek ten opzichte van de waarde van het huis. De huidige jaarlijkse verlaging van de aftrek met een half procent is een goed begin. Daarna is er echter nog steeds werk aan de winkel.

Maatregelen

De volgende maatregelen kunnen genomen worden om de afbouw van de hypotheekrenteaftrek zo soepel mogelijk te laten verlopen:

Maximeer het af te trekken bedrag. Door het maximale bedrag waarover de rente afgetrokken mag worden, te beperken, wordt meteen het probleem aangepakt dat de hogere inkomens met de duurdere woningen het meest van de hypotheekrenteaftrek profiteren.
Geef mensen die minimaal een bepaald bedrag aan vermogen hebben de keuze het meerdere te gebruiken om een deel van de hypotheek af te lossen. Doen ze dit niet, dan zullen ze over het deel van de hypotheek dat ze hadden kunnen aflossen, geen aftrek meer te genieten.
Geef mensen de gelegenheid een deel van de hypotheek af te lossen met een deel van hun opgebouwde pensioen. Een huis met een kleine hypotheek of zelfs zonder hypotheek zorgt voor lage maandlasten waardoor meer gespaard kan worden en later ook minder pensioen nodig is.
Laat starters de eerste vijf jaar niet aflossen. Hierdoor kunnen ze makkelijker een huis betalen waardoor ze eerder zullen kopen. Dit bevordert de doorstroming op de woningmarkt zodat deze niet helemaal op slot komt te zitten.

Alle artikelen in deze categorie: